Паважаныя чытачы! Прапануем вам лексікаграфічныя працы, створаныя ў галіне дыялекталогіі беларускай мовы. Электронныя варыянты выданняў падрыхтаваны ў аддзеле дыялекталогіі і лінгвагеаграфіі Інстытута мовазнаўства імя Якуба Коласа НАН Беларусі ў рамках рэалізацыі праекта «Зводны слоўнік беларускіх народных гаворак».
Сканаванне тэксту і іншыя віды працы ажыццявілі В. М. Курцова, І. П. Курцоў.
У асобных матэрыялах з ліку прыведзеных ніжэй нумарацыя старонак пачынаецца не з пачатку. Гэта тычыцца публікацый, якія не выходзілі асобнымі кнігамі:
• Барадулін Р. Вушацкі словазбор // Збор твораў, т. 4 (Мінск, 2002);
• Матэрыялы для дыялектнага слоўніка Гомельшчыны // Беларуская мова і мовазнаўства, вып. 3 і 4 (Мінск, 1975—1976), Беларуская мова, вып. 5—10 (Мінск, 1977—1982);
• Яшкін І. Я. Мясцовая беларуская лексіка 1851—1874 гадоў у матэрыялах фондаў аддзела рукапісаў навуковай бібліятэкі Вільнюскага універсітэта // Acta Baltico-Slavica, t. 22 (Warszawa, 1994).
Слоўнікі:
Абабурка М. В. Дыялектызмы ў творах беларускіх савецкіх пісьменнікаў: Кароткі слоўнік-даведнік (1979) — анатацыя; уводзіны; кніга (PDF, 7,3 МБ)
Анамастычны слоўнік Гродзеншчыны. Ч. 1. Мікратапонімы (2005) — кніга (PDF, 24,2 МБ)
Арашонкава Г. У., Чабатар Н. А. Тлумачальны слоўнік адметнай лексікі ў творах Якуба Коласа (2003) — анатацыя; прадмова; кніга (PDF, 17,8 МБ)
Барадулін Р. Вушацкі словазбор (Збор твораў, т. 4, 2002) — матэрыялы (PDF, 7,3 МБ)
Варлыга А. Краёвы слоўнік Лагойшчыны (1970) — уводнае слова; кніга (PDF, 23,8 МБ)
Вушацкі словазбор Рыгора Барадуліна (2013) — анатацыя; прадмова; кніга (PDF, 18,9 МБ)
Геаграфічна-статыстычны слоўнік Магілёўскай вобласці (2012—2013):
том 1, А—Ж (PDF 21,5 МБ)
том 2, З—О (PDF 22,7 МБ)
том 3, П—Я (PDF 24,7 МБ)
Гілевіч Н. Дыялектны слоўнік (2005) — анатацыя; прадмова; кніга (PDF, 8,1 МБ)
Дыялектны слоўнік Брэстчыны (1989) — анатацыя; прадмова; кніга (PDF, 18,2 МБ)
Зайка А. Дыялектны слоўнік Косаўшчыны (2011) — анатацыя; прадмова; кніга (PDF, 15 МБ)
Зайка А. Мікратапаніміка Івацэвіччыны (2018) — кніга (PDF, 14,1 МБ), рэцэнзія В. А. Шклярыка, рэцэнзія В. П. Шульгача
Зайка А. Прыказкі і прымаўкі з Косаўшчыны (2015) — кніга (PDF, 12,5 МБ)
Зайка А. Фразеалагічны слоўнік Косаўшчыны (2014) — анатацыя; прадмова; кніга (PDF, 18,1 МБ)
Иванова А. А. Микротопонимия Мозырского Полесья (2007) — аннотация; предисловие; книга (PDF, 15,9 МБ)
Касьпяровіч М. Віцебскі краёвы слоўнік (2011) — прадмова; кніга (PDF, 50 МБ)
Клундук С. С. Слова да слова — будзе мова: Дыялектны слоўнік в. Фядоры (2010) — анатацыя; прадмова; кніга (PDF, 5,2 МБ)
Купрыенка В. А., Шур В. В. Матэрыялы да слоўніка Мазырскага Палесся (1996) — анатацыя; прадмова; кніга (PDF, 4,5 МБ)
Кучук І. М., Малюк А. К. Палескі слоўнік: Лельчыцкі раён (2000) — анатацыя; уводзіны; кніга (PDF, 12,3 МБ)
Лапіцкая Л. І. Слоўнік каляндарна-абрадавай лексікі Усходняга Палесся (2007) — кніга (PDF, 4 МБ)
Ляшкевіч І. Альпенскі дыялектны слоўнік (2004) — анатацыя; прадмова; кніга (PDF, 1,4 МБ)
Макарэвіч М. М. Слоўнік народных промыслаў і рамёстваў Беларусі (2010) — кніга (PDF, 10,2 МБ)
Матэрыялы да абласнога слоўніка Магілёўшчыны. Выпуск 1 (1981) — анатацыя; прадмова; кніга (PDF, 8,2 МБ)
Матэрыялы да абласнога слоўніка Магілёўшчыны. Выпуск 2 (2005) — анатацыя; прадмова; кніга (PDF, 6,3 МБ)
Матэрыялы для дыялектнага слоўніка Гомельшчыны (1975—1982):
частка 1, А—Д (PDF, 8,2 МБ)
частка 2, Е—К (PDF, 13,1 МБ)
частка 3, Л—Н (PDF, 7,2 МБ)
частка 4, П (PDF, 7,7 МБ)
частка 5, Р (PDF, 3,6 МБ)
частка 6, С (PDF, 5,5 МБ)
частка 7, Т—Х (хрупаць) (PDF, 4,8 МБ)
частка 8, Х (хрушчык) — Я (PDF, 4,3 МБ)
Матэрыялы для слоўніка мінска-маладзечанскіх гаворак (1970) — анатацыя; прадмова; кніга (PDF, 9,2 МБ)
Матэрыялы для слоўніка мінска-маладзечанскіх гаворак (1974) — анатацыя; прадмова; кніга (PDF, 10,2 МБ)
Матэрыялы для слоўніка мінска-маладзечанскіх гаворак (1977) — анатацыя; прадмова; кніга (PDF, 8,5 МБ)
Мікратапанімія Беларусі. Матэрыялы (1974) — анатацыя; прадмова; кніга (PDF, 22,9 МБ)
Мова Сенненшчыны (2015):
том 1, А—О (PDF, 43,1 МБ)
том 2, П—Я (PDF, 38,7 МБ)
Мяцельская Е. С., Камароўскі Я. М. Слоўнік беларускай народнай фразеалогіі (1972) — анатацыя; прадмова; кніга (PDF, 28,2 МБ)
Народная лексіка Гомельшчыны ў фальклоры і мастацкай літаратуры: Слоўнік (1983) — анатацыя; прадмова; кніга (PDF, 14,3 МБ)
Памятники народной архитектуры и быта Белоруссии (1979) — книга (PDF, 8 МБ)
Пашкевіч М. І. Рубельскі лексіка-фразеалагічны слоўнік (2008) — анатацыя; прадмова; кніга (PDF, 4 МБ)
Помнікі этнаграфіі (1981) — кніга (PDF, 17 МБ)
Расторгуев П. А. Словарь народных говоров Западной Брянщины (1973) — аннотация; введение; книга (PDF, 20,5 МБ)
Рэгіянальны слоўнік Віцебшчыны (2012—2014):
частка 1, А—Л (PDF, 22,5 МБ); анатацыя
частка 2, М—Я (PDF, 27,5 МБ); анатацыя
Сігеда П. І. Матэрыялы для дыялектнага слоўніка Брэстчыны (1975) — прадмова; матэрыялы (PDF, 9,6 МБ)
Слоўнік беларускіх гаворак паўночна-заходняй Беларусі і яе пагранічча (1979—1986):
том 1, А—Г (PDF, 39,6 МБ)
том 2, Д—Л (PDF, 58,3 МБ)
том 3, М—П (PDF, 42,9 МБ)
том 4, П—С (PDF, 53,4 МБ)
том 5, С—Я (PDF, 51,3 МБ)
Слоўнік гаворак цэнтральных раёнаў Беларусі (1990) — анатацыя; ад рэдкалегіі; том 1, А—П (PDF, 35,6 МБ)
Слоўнік мікратапонімаў Магілёўшчыны (2004) — анатацыя; кніга (PDF, 18,8 МБ)
Слоўнік рэгіянальнай лексікі Гродзеншчыны (1999) — анатацыя; уступ; кніга (PDF, 10,2 МБ)
Станкевіч Я. Беларуска-расійскі (вялікалітоўска-расійскі) слоўнік — ад аўтара; кніга (PDF, 166 МБ)
Сцяцко П. Дыялектны слоўнік. З гаворак Зэльвеншчыны (1970) — анатацыя; прадмова; кніга (PDF, 6,6 МБ)
Сцяцко П. У. Народная лексіка (1970) — анатацыя; прадмова; кніга (PDF, 7,6 МБ)
Сцяцко П. У. Слоўнік народнай мовы Зэльвеншчыны (2005) — анатацыя; прадмова і уступ; кніга (PDF, 9,7 МБ)
Тураўскі слоўнік (1982—1987):
том 1, А—Г (PDF, 15,6 МБ); анатацыя
том 2, Д—К (PDF, 18,5 МБ); анатацыя; ад рэдактара
том 3, Л—О (PDF, 21,2 МБ); анатацыя; ад рэдактара
том 4, П—Р (PDF, 25,9 МБ); анатацыя; ад рэдактара
том 5, С—Я (PDF, 28,1 МБ); анатацыя; ад рэдактара
Цыхун А. П. Скарбы народнай мовы (з лексічнай спадчыны насельнікаў Гродзенскага раёну) (1993) — анатацыя; прадмовы; кніга (PDF, 20,7 МБ)
Цыхун А. Скарбы народнай мовы (З лексічнай спадчыны насельнікаў Гарадзенскага раёну) (2014) — ад укладальніка; кніга (PDF, 23,4 МБ)
Шатэрнік М. Краёвы слоўнік Чэрвеншчыны (2011) — прадмова; кніга (PDF, 37,2 МБ)
Юрчанка Г. Дыялектны слоўнік (З гаворак Мсціслаўшчыны) (1966) — уступ; кніга (PDF, 10,8 МБ)
Юрчанка Г. Ф. І коціцца і валіцца (Устойлівыя словазлучэнні ў гаворцы Мсціслаўшчыны) (1972) — анатацыя; прадмова; кніга (PDF, 20,5 МБ)
Юрчанка Г. Ф. І сячэ і паліць (Устойлівыя словазлучэнні ў гаворцы Мсціслаўшчыны) (1974) — анатацыя; прадмова; кніга (PDF, 19,8 МБ)
Юрчанка Г. Ф. Народнае вытворнае слова: З гаворкі Мсціслаўшчыны (1981—1985):
том 1, А—Л (PDF, 20,6 МБ); анатацыя; прадмова
том 2, М—Р (разбарона) (PDF, 22,8 МБ); анатацыя; прадмова
том 3, Р—Я (PDF, 25,8 МБ); анатацыя; прадмова
Юрчанка Г. Ф. Народнае мудраслоўе: Слоўнік (2002) — анатацыя; прадмова; кніга (PDF, 24,1 МБ)
Юрчанка Г. Ф. Народная сінаніміка (1969) — анатацыя; ад рэдактара; кніга (PDF, 17,3 МБ)
Юрчанка Г. Ф. Слова за слова (Устойлівыя словазлучэнні ў гаворцы Мсціслаўшчыны) (1977) — анатацыя; прадмова; кніга (PDF, 17,6 МБ)
Юрчанка Г. Ф. Сучаснае народнае слова: З гаворкі Мсціслаўшчыны (1988) — анатацыя; прадмова; кніга (PDF, 19,1 МБ)
Юрчанка Г. Ф. Сучасная народная лексіка: З гаворкі Мсціслаўшчыны (1993—1998):
том 1, А—Н (PDF, 24 МБ); анатацыя; прадмова
том 2, Н—П (PDF, 21,3 МБ); анатацыя
том 3, Р—Я (PDF, 22,9 МБ); анатацыя
Янкова Т. С. Дыялектны слоўнік Лоеўшчыны (1982) — анатацыя; прадмова; кніга (PDF, 26,7 МБ)
Янкоўскі Ф. Дыялектны слоўнік. Вып. 1 (1959) — уводзіны; кніга (PDF, 9,5 МБ)
Янкоўскі Ф. Дыялектны слоўнік. Вып. 2 (1960) — уводзіны; кніга (PDF, 10,6 МБ)
Янкоўскі Ф. Дыялектны слоўнік. Вып. 3 (1970) — анатацыя; кніга (PDF, 8,4 МБ)
Яўсееў Р. М. Маці казала так… (З гаворкі Бялыніцкага раёна) (1978) — анатацыя; ад рэдактара; кніга (PDF, 6,1 МБ)
Яшкін І. Я. Мясцовая беларуская лексіка 1851—1874 гадоў у матэрыялах фондаў аддзела рукапісаў навуковай бібліятэкі Вільнюскага універсітэта (1994) — артыкул (PDF, 5,3 МБ)
Тэматычныя слоўнікі:
Жывёльны свет: тэматычны слоўнік (1999) — анатацыя; прадмова; змест; кніга (PDF, 12,8 МБ)
Раслінны свет: тэматычны слоўнік (2001) — анатацыя; прадмова; змест; кніга (PDF, 29,1 МБ)
Сельская гаспадарка: тэматычны слоўнік (2010) — анатацыя; прадмова; змест; кніга (PDF, 29,4 МБ)
Чалавек: тэматычны слоўнік (2006) — анатацыя; прадмова; змест; кніга (PDF, 28,9 МБ)
Зборнікі:
Беларуская анамастыка (1977) — змест; кніга (PDF, 14,7 МБ)
Беларуская анамастыка (1981) — змест; кніга (PDF, 18,8 МБ)
Беларуская анамастыка (1985) — змест; кніга (PDF, 11 МБ)
Беларуская анамастыка (1992) — змест; кніга (PDF, 13,2 МБ)
Беларуская дыялекталогія, вып. 1 (2010) — змест; кніга (PDF, 44,8 МБ)
Беларуская дыялекталогія, вып. 2 (2012) — змест; кніга (PDF, 29,1 МБ)
Беларуская дыялекталогія, вып. 3 (2014) — змест; кніга (PDF, 5,5 МБ)
Беларуская дыялекталогія, вып. 4 (2016) — змест; кніга (PDF, 54,3 МБ)
Беларуская дыялекталогія, вып. 5 (2018) — змест; кніга (PDF, 47,8 МБ)
Беларуская дыялекталогія, вып. 6 (2020) — змест; кніга (PDF, 51,1 МБ)
Беларуская дыялекталогія, вып. 7 (2024) — змест
Гавораць чарнобыльцы (1994) — змест; кніга (PDF, 18,6 МБ)
Жывое народнае слова (1992) — змест; кніга (PDF, 17,7 МБ)
Жывое наша слова (2001) — змест; кніга (PDF, 19,3 МБ)
Жывое слова (1978) — змест; кніга (PDF, 17,4 МБ)
З народнага слоўніка (1975) — змест; кніга (PDF, 20,8 МБ)
Лексика Полесья (1968) — содержание; книга (PDF, 35 МБ)
Матэрыялы для слоўніка народна-дыялектнай мовы (1960) — змест; кніга (PDF, 11,6 МБ)
Народнае слова (1976) — змест; кніга (PDF, 20,9 МБ)
Народная лексіка (1977) — змест; кніга (PDF, 19,1 МБ)
Народная словатворчасць (1979) — змест; кніга (PDF, 20,9 МБ)
Народныя скарбы (2008) — змест; кніга (PDF, 26,6 МБ)
Скарбы народнай мовы (2005) — змест; кніга (PDF, 25,7 МБ)
Атласы:
Босак А. А., Босак В. М. Атлас гаворак Пружанскага раёна Брэсцкай вобласці і сумежжа (Верхняга Над’ясельдзя). Лексіка (2006) — анатацыя; уступныя заўвагі; кніга (PDF, 6,6 МБ)
Леванцэвіч Л. В. Атлас гаворак Бярозаўскага раёна Брэсцкай вобласці. Лексіка (2001) — змест; кніга (PDF, 5,5 МБ)
Леванцэвіч Л. В. Атлас гаворак Бярозаўскага раёна Брэсцкай вобласці. Марфалогія (1994) — змест; кніга (PDF, 3,6 МБ)
Леванцэвіч Л. В. Атлас гаворак Бярозаўскага раёна Брэсцкай вобласці. Фанетыка. Частка І (1993) — змест; прадмова; кніга (PDF 4,6 МБ)
Леванцэвіч Л. В. Атлас гаворак Бярозаўскага раёна Брэсцкай вобласці. Фанетыка. Частка ІІ. Карты 1—60 (1993) — змест; кніга (PDF, 2,4 МБ)
Лексіка гаворак Беларускага Прыпяцкага Палесся (2008) — прадмова; змест; кніга (PDF, 29,7 МБ)
Лінгвістычная геаграфія і групоўка беларускіх гаворак (1968) — анатацыя; уводзіны; змест; кніга (PDF, 26 МБ)
Лінгвістычная геаграфія і групоўка беларускіх гаворак: атлас (1969) — змест; кніга (PDF, 33,9 МБ)
Лінгвістычны мікраатлас Тураўшчыны (2016) — прадмова; змест; кніга (PDF, 20,3 МБ)
Никончук М. Лексичний атлас правобережного Полiсся (1994) — список населених пунктів; список карт; книга (PDF, 304,1 МБ)
Общеславянский лингвистический атлас. Серия лексико-словообразовательная. Выпуск 3. Растительный мир (2000) — предисловие; содержание; книга (PDF, 128,9 МБ)
Чарнякевіч Ю. В. Атлас гаворак паўночна-ўсходняй Брэстчыны (2009) — анатацыя; прадмова; кніга (PDF, 15,7 МБ)
(будзе дапоўнена)
Нагадваем, што на нашым сайце таксама змешчаны электронныя версіі «Дыялекталагічнага атласа беларускай мовы» (1963) і «Лексічнага атласа беларускіх народных гаворак» (1993—1998). Акрамя таго, маецца падборка выданняў, дзе апублікаваны дыялектныя тэксты з розных рэгіёнаў краіны, а таксама агульная бібліятэка.
Вадзім Шклярык
Кандыдат філалагічных навук, былы супрацоўнік Інстытута мовазнаўства імя Якуба Коласа НАН Беларусі. Навуковыя інтарэсы: лексікалогія і лексікаграфія, анамастыка, дыялекталогія.