Спіс арыенталізмаў

У гэтым спісе (гласарыі) змешчаныя тыя словы ўсходняга (пераважна арабскага і цюркскага) паходжання, якія сустрэліся нам у славянскамоўных назвах, апісаных у гэтым каталогу рукапісаў. Большасць з іх належыць да так званай неперакладальнай лексікі – тэрмінаў, звязаных з ісламам і прынятымі ў ім рытуаламі.

’aḥšām, ’áḥšām – вячэрняя малітва (цюрк. اخشام «вечар»)¹

’akinde, ’ákinde – пасляпаўдзённая малітва (ад цюрк. ايكندى «час ад поўдня да вечара»)

’awle, ’áwle – паўдзённая малітва (цюрк. اويله «поўдзень»)

’aẓān, ’áẓān, ’azān– 1) заклік да малітвы, 2) наданне імя дзіцяці (араб. اذان [’adān] «заклік да малітвы»)

bāb – раздзел (араб. باب [bāb] «тое самае»)

budūr – цюркскi ўказальны займеннік bu «гэты, гэта» і прэдыкатыўная звязка dur «гэта ёсць, з’яўляецца»; часта сустракаецца ў назвах раздзелаў 

du‘ā’i, du‘ājā – малітва (араб. دعاﺀ [du‘ā’] «тое самае»)

dūr гл. budūr

ġusel – рытуальнае абмыванне (араб. غسل [ġusl] «тое самае»)

ǧāmijā – мячэць (араб. جامع [ǧāmi‘] «тое самае»)

ǧum‘a – пятніца (араб. جمعة [ǧum‘a(tun)] «тое самае»)

hazā – арабскi ўказальны займеннік «гэты, гэта» (араб. هذا [hadā]); часта сустракаецца ў назвах раздзелаў

’īmān – вера, веравызнаўчая формула (< араб. ايمان «вера»)

jasin, jásen – назва 36-й суры Карана (араб. يس «тое самае»); js – назва 36-й суры без знакаў для галосных

jecci, jetci – малітва пасля заходу сонца (ад цюрк. ياتسى «час, калі кладуцца спаць»)

mejjit – нябожчык (цюрк. ميت ад араб. ميت [majjit] «тое самае»)

miẓār – могілкі (араб. مزار [mazār] «месца для наведвання, магіла святога»)

namāẓ, namāz – малітва (цюрк. ад перс. نماز «тое самае»)

nijjet – намер (араб. نية [nijja(tun)] «тое самае»)

qadir – прадвызначэнне, ноч 27-га рамадана (< араб. قدر «тое самае»)

raka‘at, raka‘át, raka‘āt – ракят (араб. ركعة [raka‘(tun)] «цыкл малітоўных формул і дзеянняў у часе мусульманскай малітвы»)

ramaẓan, rámāẓān – рамазан, назва 9-га месяца мусульманскага календара, паста (араб. رمضان [ramaḍān] «тое самае»)

ṣabāḥ – раніца, ранішняя малітва (араб. صباح [ṣabāḥ] «раніца»)

ṣadáġ[a] – дабраахвотная міласціна (араб. صدقة [ṣadaqa[tun]] «тое самае»)

sunnet – тут 1) дадатковыя ракяты пасля штодзённых абавязковых малітваў; 2) абразанне (араб. سنة [sunna(tun)] «звычай, паданне» і г.д.)

sūrej – сура, адзін са 114 раздзелаў Карана (араб. سورة [sūra(tun)] «тое самае»)

tarāwiḥ, tarāwīḥ – дадатковыя начныя малітвы падчас рамадана (араб. تراويح [tarāwīḥ] «тое самае»)

wāǧib – абавязковае (араб. واجب «тое самае»)

witri – дадатковая начная малітва, якая, аднак, паводле ханафіцкага мазгаба, да якога належалі і мусульмане ВКЛ, лічыцца абавязковай (араб. وتر «тое самае»)

zerec, zirec – могілкі (араб. ڒيارة [zijārā] «наведванне, паломніцтва»); гл. miẓār

ziker – зікр, катэгорыя малітоўных тэкстаў са шматлікімі згадкамі імя і эпітэтаў Бога (араб. ذکر [dikr] «згадванне»)

¹ Напісанне слоў цюркскага паходжання даецца паводле слоўніка Будагова. Гл.: Сравнительный словарь турецко-татарских наречий / сост. Л. Будагов. СПб., 1869. Т. 1–2.