Напрыканцы 2017 года стала вядома, што Аляксандр Аляксандравіч Лукашанец, першы намеснік дырэктара па навуковай рабоце Цэнтра даследаванняў беларускай культуры, мовы і літаратуры, стаў акадэмікам. Гэта вялікі гонар і сімвал прызнання заслуг вучонага. 2 лютага 2018 года Прэзідэнт Рэспублікі Беларусь Аляксандр Рыгоравіч Лукашэнка ўручыў дыпломы навукоўцам, у тым ліку А. А. Лукашанцу.
Гуманітарныя навукі, а сярод іх і мовазнаўства, часта ўспрымаюцца як абстрактныя і не звязаныя з жыццём. Калі кажуць аб практычным прымяненні лінгвістыкі, то першымі звычайна ўзгадваюць інфармацыйныя тэхналогіі (машынныя перакладчыкі, пошукавыя сістэмы і г. д.) і выкладанне замежных моў. Аднак ёсць яшчэ адна сфера выкарыстання лінгвістычных ведаў, якая ў той ці іншай ступені ўплывае на паўсядзённае жыццё кожнага жыхара краіны, – гэта моўная палітыка.
У дакладзе пад назвай “Сучасныя праблемы функцыянавання моў у сітуацыі дзяржаўнага двухмоўя” на ІІ З’ездзе вучоных Рэспублікі Беларусь у снежні 2017 г. А. А. Лукашанец вызначыў “першачарговыя задачы гарманізацыі сферы моўнага жыцця беларускага грамадства”. Працытуем іх:
1. Прывядзенне моўнага заканадаўства ў адпаведнасць з прынцыпамі дзяржаўнага двухмоўя. Для гэтага неабходна ўнесці адпаведныя змены ў Закон Рэспублікі Беларусь “Аб мовах у Рэспубліцы Беларусь” – у адпаведных артыкулах закона выразы “на беларускай або рускай мовах”, “на беларускай і (або) рускай мовах” паслядоўна замяніць выразам “на беларускай і рускай мовах”.
2. Падрыхтоўка, абмеркаванне і прыняцце ўсіх законаў Рэспублікі Беларусь, указаў, пастаноў і іншых заканадаўчых актаў на абедзвюх (беларускай і рускай) дзяржаўных мовах і наданне ім аднолькавай законнай сілы.
3. Забеспячэнне карыстальнікаў поўным камплектам бланкаў і формамі афіцыйных дакументаў, у тым ліку фінансавых, на абедзвюх дзяржаўных мовах.
4. Абавязковая наяўнасць неабходнай інфармацыі на харчовых, спажывецкіх і прамысловых таварах, лекавых прэпаратах, якія распаўсюджваюцца на тэрыторыі Рэспублікі Беларусь, на беларускай і рускай мовах.
5. Забеспячэнне ў працэсе атрымання вышэйшай адукацыі належнай беларускамоўнай кампетэнцыі спецыялістаў, асабліва педагагічных кадраў.
6. Увядзенне абавязковага тэсціравання па абедзвюх дзяржаўных мовах пры заканчэнні агульнаадукацыйных устаноў і пры паступленні ў вышэйшыя навучальныя ўстановы Рэспублікі Беларусь.
Выкананне гэтых мер дазволіць: а) забяспечыць выкананне прынцыпаў дзяржаўнага двухмоўя ў нашай краіне; б) рэалізаваць на практыцы права грамадзяніна на атрыманне інфармацыі на любой дзяржаўнай мове ў двухмоўным грамадстве; в)ажыццявіць магчымасць атрымання адукацыі на любой дзяржаўнай мове; г) павысіць беларускамоўную кампетэнцыю сучаснага беларускага грамадства; д) забяспечыць псіхалагічны камфорт грамадзяніна ў двухмоўным грамадстве; е) сфарміраваць пачуццё гонару асобы і годнасці нацыі; ж) умацаваць прэстыж Рэспублікі Беларусь як прававой дэмакратычнай дзяржавы, якая паспяхова ўключаецца ў еўрапейскую сістэму адукацыі, паважае свае нацыянальныя каштоўнасці і інтэгруецца ў еўрапейскую і сусветную супольнасць, захоўваючы нацыянальную адметнасць.
Наколькі першачарговымі лічыць дзяржава гэтыя задачы, пакажуць практычныя дзеянні. Будзем спадзявацца, што моўнае жыццё нашага грамадства стане больш гарманічным.
Вольга Гарыцкая
Кандыдат філалагічных навук, займаецца даследаваннямі і працуе ў Мінскім дзяржаўным лінгвістычным універсітэце (кафедра агульнага мовазнаўства). Навуковыя інтарэсы: сацыялінгвістыка, моўныя кантакты, граматыка, семантыка, прагматыка. Цікавіцца ўзаемадзеяннем лічбавых тэхналогій і гуманітарных навук, у т.л. корпуснай лінгвістыкай і візуалізацыяй дадзеных, а таксама праблемамі прэзентацыі навуковых рэзультатаў і камунікацыі навукоўцаў з шырокай аўдыторыяй.